روش مطالعه PQRST

در این مقاله سعی بر این است که پس از آموزش روش صحیح مطالعه، دانش آموزان عزیز بتوانند از ابتدای سال تحصیلی، هدفمند و مؤثر به یادگیری دروس پرداخته و نتایج بهتری را از آن خود سازند.

تاکنون روشهای مختلفی جهت مطالعه کتاب های درسی توصیه شده است، یکی از بهترین روشهای پیشنهادی روش (PQRST) است، که یک تکنیک مفید، موثر و سازمان یافته است. استفاده از این روش، از آن جهت توصیه می‌شود که می‌تواند، توانایی فراگیرنده را برای مطالعه، به خاطر سپاری و یادآوری مطالب درسی افزایش دهد. 

ادامه مطلب را مطالعه فرماید

مراحل روش PQRST

o این روش که براساس حروف اول مراحل پنج‌گانه آن نام گذاری شده است، دارای مراحل زیر است:

مرحله پیش‌خوانیPreview

o اولین گام برای مطالعه یک کتاب درسی بررسی مقدماتی (مطالعه اجمالی) آن است، در این مرحله، مطالب یک فصل برای دست‌یابی به یک دید‌کلی درباره موضوعات و بخشهای اصلی آن پیش‌خوانی می‌شود.

o پیش‌خوانی موجب درک بیش‌تر مطالب می‌شود چون، طی مطالعه اجمالی و آگاهی کلی فرد از موضوع مورد مطالعه، اجزاء کتاب و ارتباط آن با یکدیگر در نظر خواننده‌ی آن مفهوم بهتری پیدا می‌کند.

o مرحله پیش‌خوانی شامل: خواندن عنوان فصل، خواندن سطحی مطالب یک فصل، تمرکز و توجه روی عناوین بخش‌های اصلی و فرعی کتاب، نگاه‌گذار به تصاویر و مثال‌ها به ویژه خواندن دقیق بخش خلاصه آخر فصل است.

مرحله طرح سوال Question

o پس از خاتمه مطالعه اجمالی یک بخش، در این مرحله تعدادی از عناوین اصلی و فرعی، قسمتهای مورد مطالعه به سوال تبدیل می‌شود.

o در با در نظر گرفتن این مسأله که طرح سوال از محتوای درسی، حس کنجکاوی و انگیزه یادگیری را در خواننده کتاب افزایش می‌دهد، این امر باعث افزایش دقت و تمرکز فکری و در نتیجه سرعت و سهولت یادگیری می‌شود.

o عقیده‌ی روان شناسان، عامل کنجکاوی موجب افزایش اشتهای ذهن برای یادگیری بیشتر می‌شود و در نتیجه چنانچه اطلاعات حاصله ناشی از پرسش‌های معینی باشد، به راحتی ترکیب می‌شود و بیش تر در حافظه باقی می‌ماند.

مرحله خواندن Reading

o پس از مطالعه اجمالی و طرح سوالات برانگیزنده از عناوین کتاب درسی، قدم بعدی خواندن عمیق و دقیق محتوای درسی برای درک و فهم صحیح آن است.

o در این مرحله خواننده کتاب باید تلاش کند تا درباره آن چه که می خواند فکر کند و آن را با آموخته‌های قبلی خود مرتبط سازد.

مرحله به خود پس دادن Self-Recitation

o پس از خواندن دقیق مطالب، باید تلاش کرد تا ایده‌های اصلی محتوای مورد مطالعه بدون مراجعه به کتاب و از حفظ یادآوری شود.

o برای این کار یادگیرنده می‌تواند مطالب را ( با صدای بلند یا آهسته) به خود بازپس دهد.

o باید تلاش کرد تا به پرسشهای مطرح شده در مرحله سوم پاسخ داده شود و در صورت عدم امکان پاسخ‌یابی برای آنها بازگشت مجدد به متن اصلی و تکرار خواندن ضروری است.

در صورتی که قادر به بازگو کردن مطالب مطالعه شده در قالب کلمات و عبارات خود باشیم، می‌توانیم ادعا کنیم که آن مطالب را خوب یاد گرفته‌ایم.

o با استفاده از تکنیک به خود پس دادن، فاصله‌های خالی اطلاعات و خلاء یادگیری افراد آشکار می‌شود، و زمینه را برای سازماندهی مجدد مطالب در ذهن فراهم می‌سازد.

o به خود پس دادن، مرحله مرور و تکرار فعالانه مطالب درسی است که اگر آن را به کار نبریم، فراگیری فعال نداریم و علیرغم تلاش و صرف وقت برای خواندن، در هنگام یادآوری مطالب به ویژه زمان امتحانات با مشکل مواجه می‌شویم.

o تکنیک به خود پس دادن یکی از اصول اولیه تثبیت اطلاعات در حافظه است و باید زمان زیادی صرف مطالعه و از حفظ گفتن درس نمائیم.

مرحله آزمون Test

o پس از پایان مراحل چهارگانه در یادگیری محتوای درسی، می‌توان میزان یادگیری‌های تحقیق یافته خود را ارزیابی کرد.

o در این مرحله درمی‌یابیم که تا چه اندازه مطالب را خوب و عمیق آموخته‌ایم و کدام قسمت‌ها را خوب نیاموخته‌ایم تا به مطالعه جبرانی بپردازیم.

o درج سئوالات و تمرینات در پایان فصول کتاب به این منظور است که فرد در پایان مطالعه پس از ارزیابی خود، در صورت نیاز مراحل قبلی را مجدداً ارزیابی کند.

نکته مهم

*یکی از دلایل بروز اضطراب امتحان عدم رعایت قواعد مراحل چهارم و پنجم است. یعنی چون فراگیرنده، مطالب مطالعه شده را در ذهن خود سازماندهی نکرده و میزان تسلط خود بر محتوای درسی را نمی‌داند. در نتیجه احساس اضطراب استرس و نگرانی می‌کند.

*نظر به سودمندی و کارآیی روش فوق به دانشجویان عزیز توصیه می‌شود اصول و مراحل این روش را در مطالعات درسی خود به کار گیرند.

*استفاده از این روش در افزایش بازده یادگیری تأثیری قطعی دارد. اما مستلزم تمرین و تکرار است، و به صبر و حوصله و اراده قوی نیازمند است.

**********

شیوه‌های مطالعه:

تنظیم برنامه

o از آنجا که به عنوان دانش آموز کارهای زیادی دارید، بهتر است برای فعالیتهای روزمره خویش ( تفریح، مطالعه، استراحت) برنامه‌های حساب شده‌ای داشته باشید تا هر کاری را به موقع انجام دهید.

o داشتن برنامه مشخص مطالعه، نیروی تمرکز حواس را زیاد می‌کند و مانع از انباشته شدن مطالب درسی را برای شب امتحان می‌شود. برنامه مطالعه خود را واقع بینانه طرح‌ریزی کنید.

o برنامه مطالعه را به شکلی طراحی کنید که در مقابل حوادث غیرقابل پیش‌بینی انعطاف‌پذیر باشد.

o برای یک زمان محدود برنامه‌ریزی زیادی نداشته باشید.

o مطالعه مطالب پیچید‌ه‌تر را در ساعاتی که کارآیی بیشتری دارید، انجام دهید.

o اوقات غیر مولد خود را به کارهای آسان‌تر اختصاص دهید.

o مطلب بسیار مشابه را با هم مطالعه نکنید.

o در برنامه مطالعه یک روز، دروس متفاوتی گنجانده شود.

o به خود استراحت بدهید (برنامه یادگیری فاصله‌ای به نسبت یادیگری فشرده بازده بهتری دارد.)

o زمان مناسب مطالعه نباید طولانی باشد 1 ساعت بیشتر نباشد.

o هرگز مطالعه را به شب امتحان موکول نکنید.

o ضمن مطالعه فعال باشید یادداشت برداری و خط کشیدن زیر مطالب مهم موجب افزایش تمرکز حواس می‌شود.

o پس از خاتمه کلاسها موارد آموزشی را مرور کنید و به رفع ابهام‌های آن بپردازید تا بازده یادگیری شما افزایش یابد.

********

بهبود مهارت های مطالعه

متاسفانه یکی از ضعف های بسیار بزرگ نظام آموزشی ما (چه در سطح آموزش و پرورش و چه در سطح آموزش عالی) این است که هرگز دانش آموزان و دانش جویان با مهارت های مطالعه

آشنا نمی شوند، چه برسد به اینکه بخواهند مباحث مربوط به بهبود مهارت های مطالعه را دنبال کنند. به هر حال اهمیت این مطالب را کسانی درک می کنند که دنبال بهینه کردن زمان و امکانات خود باشند. به هر حال متن زیر می تواند کمک خوبی به شما بکند تا بتوانید مهارت های مطالعه ی خود را بهبود ببخشید.

حافظه انسان طوری است که پس از چند دقیقه قسمتی از مطالب را فراموش می‌‌کند، و بعد از یک شبانه روز فقط رئوس مطالب را به خاطر می‌‌آورد. اما اگر در روش های مطالعه خود تجدید نظر کنید، می‌‌توانید بر این ضعف ذاتی حافظه غلبه کنید. در این مقاله شما را با تعدادی از این روش‌ها آشنا خواهیم کرد.

یک خواننده خوب کسی است که تا جایی که ممکن است:

* نکات اصلی مطلب را بگیرد.

* در مورد آنچه نویسنده می‌‌گوید، فکر کند.

* فعال باشد نه منفعل.

* بر روی چیزی که می‌‌خواند تمرکز کند.

* هر چیزی را به آن موضوع مربوط است به خاطر بیاورد.

* آنچه را می‌‌خواند با زندگی شخصی خود مرتبط کند.

با استفاده از روشهای زیر و تمرین بیشتر به زودی به نتیجه خوبی می‌‌رسید.

۱- در مورد موضوعی که قرار است بخوانید فکرکنید:

* در مورد این موضوع چه می‌‌دانم؟

* چه چیزی می‌‌خواهم یاد بگیرم؟

* بعد از خواندن، چه چیزی یاد گرفته ام؟

۲- ابتدا بخشی را که می‌‌خواهید بخوانید سریع نگاه کنید:

* چه مطلبی به نظرتان آشناست؟

* چه چیزهایی به نظرتان تازگی دارد؟

* درک کلی شما از موضوع چیست؟

۳- این بار مطالب را به دقت بخوانید و از نکات مهم یادداشت بردارید:

* نکات مهم و اصطلاحات خاص را روی برگه های یادداشت و یا کارتهای کوچکی بنویسید. این کار در دوره مطالب به شما کمک می‌‌کند.

* مطالبی را که کاملا متوجه نشده اید، دوباره بخوانید.

* فکر کنید که از کجا می‌‌توانید راجع به این موضوع اطلاعات بیشتری به دست بیاورید.

* این موضوع با کدامیک از موضوعات درسی دیگر شما ارتباط دارد؟

۴- آنچه را که خوانده اید، دوره کنید:

* بعد از هر قسمت مطالبی را که خوانده اید، برای خود تکرار کنید.

* در پایان هر بخش نکات مهم را مرور کنید.

* مطالبی را که خوانده اید برای خود یا یکی از دوستانتان یا یکی از اعضای خانواده به زبان خود بیان کنید. این کار ذهن شما را منظم می‌‌کند.

تونی بوران در کتاب ” چگونه از مغز خود بهتر استفاده کنیم؟ ” می‌‌گوید:

منحنی حافظه انسان طوری است که به فاصله چند دقیقه قسمتی از مطالب را فراموش می‌‌کند، و بعد از ۲۴ ساعت تقریبا فقط رئوس مطالب را به خاطر می‌‌آورد، رئوس مطالب هم بعد از مدتی فراموش می‌‌شود مگر اینکه :

فرد پس از ۱۰ دقیقه یک بار مرور، پس از 24 ساعت یک بار مرور، و پس از یک هفته یک بار مرور انجام دهد و از مطلبی که یاد گرفته است در عمل استفاده کند. در حقیقت مکانیزم کاری وسایل کمک آموزشی ای از قبیل جعبه به یاد و لایتنر و یا جی 5 نیز به همین شکل است که از این قواعد استفاده می کنند و تنها باعث می شوند تا شما طبق یک روال مشخص که بر اساس زمان بندی های مربوط به فراموش کردن مطالب، تنظیم شده اند، آموخته های خود را مرور کنید.