نکته هایی برای ایجاد عادت های مطلوب در انجام تکالیف دانش آموزان

برگرفته از ماهنامه رشد / مرتضی مجدفر

نکته1: 

قبل از آنکه با کودکتان بنشینید و قاعده ی جدیدی بری انجام تکلیف های او پیدا کنید، اول باید خودتان به طور دقیق بدانید که چه می خواهید و چرا می خواهید؟

فهرستی از دلایلی را که می خواهید در طول یک هفته وضعیت فعلی را تغییر دهید، بنویسید. در این فهرست می توان این موارد را ذکر کرد:

من می خواهم کودکم یک برنامه ی زمانی برای انجام تکالیفش داشته باشد، زیرا:

* پس از آن، در مدرسه وضعیت درسی بهتری خواهد داشت.

* لذت بیشتری از یادگیری خواهد برد.

* از این موش و گربه بازی و دعوای دائمی خسته شده ام.

* باعث شده است در برنامه ی زمانی افراد دیگر خانواده آشفتگی به وجود آید.

* می ترسم که فرزندم امسال قبول نشود یا به شرایط مطلوبی از یادگیری دست پیدا نکند.

* گمان می کنم که فرزندم بی نظم است و به انضباط بیشتری نیاز دارد.

* دنبال زمانی می گردم که لااقل عصرها، بتوانم اوقات فراغتی برای خانواده ام دست و پا کنم.

این فهرست مهم است، چون می توانید اگر خواستار تغییری واقعی هستید، با فرزندتان بحث کنید.

نکته 2: 

اگر مدت هاست که چگونگی انجام تکالیف شب توسط فرزندتان به موضوع پیچیده ای در خانه ی شما تبدیل شده است، برای عوض کردن عادت های قدیمی به وقت احتیاج دارید و باید با احتیاط این کار را انجام دهید، حتی اگر کاری سخت به نظر برسد. گاهی لازم است مدتی از تلاش برای تغییر وضعیت دست بردارید و اجازه دهید اوضاع به شرایط آرامش باز گردد. بعد از این مدت می توانید به روش های دیگر بیندیشید و در صورت لزوم از مشورت افراد صاحب نظر استفاده کنید.

نکته 3: 

در نظر داسته باشید که مدرسه، تکلیف شب و یادگیری اول از همه جزو حیطه های زندگی فرزند شماست. به همین دلیل هم، خود او باید بتواند تعیین کند که چه زمانی مایل است انجام آن را به عهده بگیرد، ولی اجازه ندهید کودکتان بیش از حد در تصمیم گیری آزاد باشد. باری او روشن کنید که هر روز ساعت مشخصی به انجام تکالیف و یادگیری اختصاص می یابد و او باید خودش را با این برنامه تطبیق دهد. شما هم می توانید بر حسب سن فرزندتان، خواسته های او را کم و بیش رعایت کنید. بنابراین در یک زمان مناسب، مثلاَ در یکی از روزهای تعطیلات آخر هفته، با فرزندتان بنشینید و درباره ی برنامه های جدیدی که برای سامان دهی تکالیفش در ذهن دارید، با او گفت و گو کنید.

نکته 4: 

بهترین زمان برای شروعی تازه در نگرش به چگونگی انجام تکالیف را پیدا کنید. برای این که کسی روی بنرامه ی جدید که برای یادگیری موثرتر است کار کند، علاوه بر مقداری وقت، به انگیزه ی مثبتی که بتواند آن را به خوبی اجرا کند نیز نیاز دارد. طبیعی است که بهترین شرایط، آغاز یک سال جدید، آغاز یک سال تحصیلی جدید، پایان یک تعطیلات، روز تولد یا یک تغییر قابل توجه مانند رفتن به محل کار جدید، منزل جدید ، تغییر تزئینات اتاق و ... باشد. مهم این است که تغییر در عادت های انجام تکالیف را با یک تغییر مثبت دیگر همراه سازید.

نکته5: 

اگر به هر دلیل لازم باشد برای امور درسی و انجام تکالیف فرزندتان برنامه ریزی کنید، به هیچ وجه این کار را به صورت اجباری انجام ندهید، چرا که ضمانت اجرایی نخواهد داشت. باید شرایطی پیش بیاید که فرزندتان خودش نسبت به برنامه ریزی احساس نیاز کند و برای چنین کاری پیش قدم شود.

در اقدام عملی برای برنامه ریزی هم، سعی کنید فقط نقش راهنما داشته باشد. راهنمایی شما زمانی موثرتر خواهد بود که اول منطقی رفتار کنید و برنامه را به صورت مجموعه ای از فعالیت های زیاد و جزئی در نیاورید، دوم این که مراقب رفتارهای احساسی و هیجانی فرزندتان باشید.

به طور معمول کودکان و به خصوص نوجوانان در آغاز برنامه ریزی بسیار پرشور و با انرژی وارد گود 

می شوند ولی این رویه چندان طول نمی کشد.

نکته6: 

تجربه ثابت کرده است اغلب کسانی که به جز امور مدرسه و تحصیل ، در سایر موارد نیز مسئولیت هایی را بر عهده دارند، نسبت به افرادی که در چنین شرایطی قرار ندارند به مراتب بهتر از عهده ی انجام وظایفشان برمی آیند . به این ترتیب خوب است مسئولیت انجام برخی امور را به فرزندتان بسپارید. برای این کار بهتر است فهرستی از کارهایی را که او می تواند انجام دهد، در اختیارش قرار دهید و از او بخواهید کاری را که بیشتر به آن علاقه مند است، انتخاب کند. سپس شرایط انجام کار و انتظارات خود را از او بازگو کنید و جزئیات آن را شرح دهید. به این ترتیب می توانید امیدوار باشید که وی با انجام وظیفه ی تازه اش (هر چند بسیار ساده و معمولی و مانند جمع کردن وسایل شام از سر میز باشد) مسئولیت پذیری بیشتری پیدا کند.

نکته7: 

گاهی بد نیست برای پیدا کردن راه حل مشکل انجام ندادن تکلیف فرزندتان، او را محور مشاوره قرار دهید و بپرسید چرا در این ارتباط بی اعتنا است. برای این کار سوالات ساده ای بیان کنید. مثلاً بپرسید آیا تو هم فکر می کنی که ما در انجام ندادن تکلیف تو مشکلی داریم؟ فکر می کنی چرا این مشکل وجود دارد؟ اگر با سکوت او روبرو شدید، مثال هایی را به شکل کوتاه و مستقیم ذکر کنید. مثلاً بگویید چنین مشکلی ممکن است به خاطر سخت بودن تکلیف باشد، شاید هم تو علاقه ای به آن در خودت احساس نکردی ؟! ممکن است مشکلی در مدرسه داشته باشی ؟ شاید هم من مزاحم تو هستم ؟! چنین گفت و گوهایی اغلب به ایجاد پل های ارتباطی بیشتر بین شما منجر و نیز باعث می شود فرزندتان در مقابل تصمیم های جدید مقاومت نکند.