«اریگامی» سرگرمی و بازی خلاقانه برای کودکان

روان شناسان می گویند یکی از ویژگی های خانواده سالم این است که اعضای آن روزانه حداقل ۲ ساعت در کنار یکدیگر باشند. اما متاسفانه زندگی یکنواخت و ماشینی بسیاری از ما باعث شده است حتی در منزل هم به دنبال کار خود باشیم. مشغله زندگی شهری باعث شده است به خود حق دهیم که ساعاتی در منزل را فقط به خود مان و آنچه دوست داریم اختصاص دهیم.

این در حالی است که اگر اعضای خانواده برای انجام کارهای مختلف همکاری کنند و هم نظر باشند و اوقات فراغت و استراحت خود را در کنار هم بگذرانند، به مراتب بیشتر از با هم بودن لذت می برند. در گذشته برای غنی کردن اوقات فراغت شبانه اعضای خانواده دور هم جمع می شدند و به کارهایی مثل شاهنامه خوانی، قصه گویی و بازی هایی مثل منچ می پرداختند.

در حال حاضر بازی هایی مثل شطرنج چند نفره، دومینو، لونپوس و انواع تفریحات و بازی های فکری به بازار آمده است که هر یک طرفدارانی دارد. در این میان برخی از این بازی ها کمتر شناخته شده و در عین حال بسیار پرکاربرد و علمی است. حتما خاطره موشک کاغذی و کشتی کاغذی و نمکدان کاغذی را از دوران کودکی به یاد دارید. اریگامی یا هنر تا کردن کاغذ در واقع یک هنر شناخته شده و قدیمی ژاپنی است که سال هاست از مرز سرگرمی عبور کرده است و در بسیاری از علوم کاربرد دارد. درباره این هنر جالب پای صحبت های محسن موسوی زاده استاد اریگامی نشستیم تا درباره این هنر بیشتر بدانیم.

اریگامی چیست

اریگامی روش ارائه اشکال با خم کردن کاغذ است. منتهی تا دادن کاغذ در اریگامی با اندیشه همراه است به نحوی که می توان اشکال بسیار متنوعی را با تا زدن کاغذ تهیه و ارائه کرد. در اریگامی اشکال پرندگان، حیوانات، ماهی ها، وسایل دکوری، اشکال هندسی و اشکال مرتبط با گرافیک، معماری و صنعت ساخته می شود که افراد در تمام سنین از کودکان پیش دبستانی گرفته تا استادان دانشگاه از آن لذت می برند و با ایجاد طرح های جدید توانمندی های خود را افزایش می دهند.

موسوی زاده با بیان این مقدمه به خراسان ادامه می دهد: در بسیاری از روش های آرام سازی که امروزه برای رفع استرس و اضطراب معرفی شده به تمرکز و آرامش ذهنی بدون حرکت تاکید شده است مثل ذن، یوگا، مدیتیشن و ... . در صورتی که در اریگامی نه فقط ذهن فرد از مشغله های ذهنی روزمره رها و روی طرح متمرکز می شود، بلکه از آن جا که فرد با هر دو دست کار می کند، هر دو نیمکره مغز فعال است و کورتکس های مغز فعالیت و جنبش بیشتری خواهد داشت. ساخت چند طرح ساده اریگامی اغلب چنان شور و شوقی به فرد می بخشد که بی درنگ جذب این هنر می شود. زیرا درمی یابد که چطور با تا زدن کاغذ به روش های گوناگون می تواند طرح های متفاوتی را پدید آورد و نگاه او به یک کاغذ به ظاهر بی مصرف تغییر می یابد.

علاوه بر این در دسترس بودن و ارزان بودن این تفریح آن را لذت بخش تر می کند و فرد علاقه مند در هر شرایط و موقعیتی می تواند با یک کاغذ باطله ذهن خود را مشغول کند و استرس و اضطراب خود را فروبنشاند، این کار همچنین تمرکز و دقت زیادی می طلبد به همین دلیل در رشد و پرورش خلاقیت کودکان نقش چشمگیری دارد.

اریگامی و کودکان

با این که بازی های هوشی فراوانی وجود دارد که هر یک با ادعای افزایش قدرت ذهنی و هوش کودک به بازار روانه شده است اما اریگامی به تنهایی میزان خلاقیت و هوش کودک را به نحو چشمگیر و قابل ملاحظه ای افزایش می دهد. موسوی زاده با بیان این که اریگامی به هماهنگی بین چشم و دست کودک، افزایش مهارت در کارهای فکری که نیاز به توالی و ترتیب دارد، افزایش دقت، افزایش تمرکز و صبر و شکیبایی کودک می انجامد، تصریح می کند: این هنر در نهایت باعث افزایش مهارت های خاص جسمانی و افزایش قدرت تصمیم گیری و نتیجه گیری های منطقی و ریاضی در کودک می شود. همچنین از آن جا که کودک با هر ۲ دست کار می کند، مغز پالس های محرک بیشتری را دریافت می کند و در نتیجه فعالیت کورتکس مغز افزایش می یابد. بنابراین شاهد بروز خلاقیت بیشتر در افرادی هستیم که اریگامی کار می کنند. همچنین از طریق اریگامی می توان عشق و علاقه کودک را با ساخت حیوانات و گیاهان کاغذی افزایش داد. در واقع این هنر یکی از بهترین روش ها برای آشنا کردن کودکان با حیوانات است. کودکی که بتواند یک خرگوش کاغذی درست کند، نگاهش به حیوانات و محیط پیرامون بسیار زیباتر از سایر همسالانش خواهد بود.

برای نتیجه گیری مطلوب تر می توان در دروس مختلف اریگامی و ساخت حیوانات و دیگر مفاهیم ارائه شده را گنجاند تا کودک به صورت ملموس محتویات کتاب درسی را درک کند.

اریگامی را می توان به راحتی جایگزین بسیاری از اسباب بازی هایی کرد که نقشی در رشد و خلاقیت کودک ندارد. علاوه بر این گاه کودکان در دنیای ذهنی خود زندگی می کنند نه در دنیای واقعی و با ساخت آن چه در ذهن دارند می توانند به آرامش برسند. کودک در چنین شرایطی با تلقین های مثبت به کار خود ادامه می دهد و زمینه شکوفایی خلاقیت های درونی و قابلیت های خود را پیدا می کند. اریگامی همچنین به افزایش پیوند عاطفی اعضای خانواده با یکدیگر منجر می شود و مراوده های بین اعضای خانواده را خلاقانه تر و دوستانه تر می کند.

اریگامی در جهان امروز

تمام انسان ها به حل مشکل یا معما علاقه مند هستند به خصوص افرادی که در طراحی، مهندسی، گرافیک، ریاضی، فیزیک و... مشغول به کارند. خوب است بدانید که اریگامی یکی از سرآمدترین و هیجان انگیزترین هنرهایی است که بشر به آن پرداخته است. این هنر به شیوه ای بسیار خلاقانه و پویا به تمامی دست اندرکاران علوم مختلف کمک می کند تا معماهای ذهنی خود را روی کاغذ پیاده و آن را حل کنند. موسوی زاده با اشاره به این که اریگامی در رشته های مختلف علمی مانند کیهان شناسی، ریاضیات، بیولوژی، مهندسی، تهیه نقشه های جغرافیایی و ساخت بناها و سازه های مختلف کاربرد دارد، می گوید: هم اکنون بسیاری از ابداعات مهندسان و دانشمندان در سراسر جهان بر اساس ایده های ساده اریگامی به تحقق پیوسته است.

یک نمونه عالی آن ساخت کیسه هوا در خودروهاست که به روش اریگامی تا می شود. همچنین بزرگ ترین تلسکوپ فضایی جهان به نام «چشم شیشه ای» بر اساس قوانین اریگامی طراحی شده است. این تلسکوپ که قابل جمع شدن است، در حالت باز مساحتی بیش از یک زمین فوتبال دارد. ساخت بناهای زیبا و مقاوم در برابر زلزله نیز یکی دیگر از اهداف استادان بنام این رشته هنری در ژاپن است. یکی از این استادان می گوید: تصور کنید که زلزله ای رخ می دهد و مردم در حالی که روی مبل نشسته اند شاهد تا خوردن منازل خود به جای فرو ریختن آن هستند. هم اکنون بسیاری از بناهای زیبای جهان بر اساس طراحی اریگامی ساخته شده است مانند ساختمان کتابخانه عمومی شهر سیاتل که بر اساس اریگامی بنا شده است.

در مشهد نیز گنبد بنای الماس شرق بر اساس طرح اریگامی ساخته شده است که یکی از زیباترین بناها در مشهد محسوب می شود.همچنین در طراحی خودروها نیز مهندسان به فکر ساخت خودروهایی هستند که به هنگام تصادف کمی تا شود و به حالت اول برگردد و سرنشینان از هر گونه آسیبی مصون بمانند. در نانو تکنولوژی، مهندسی های پیشرفته روز، طراحی های سه بعدی و چند بعدی و ساخت نقشه ها و چادرها و سقف ورزشگاه ها اریگامی طرح های قابل توجه و نوینی ارائه کرده است؛ به نحوی که هم اکنون علمی را نمی توان یافت که اریگامی نتواند در آن ورود پیدا کند.

توصیه ها و پیشنهادها

به گفته موسوی زاده متأسفانه ارزش اریگامی نه هنوز بر متولیان و سیاست گذاران برای گسترش آن آشکار شده است و نه مردم از آن اطلاعات چندانی دارند. در بهترین دانشگاه های کشورهای پیشرفته میلیون ها دلار به توسعه اریگامی اختصاص می یابد و این کشورها در این زمینه بسیار پیشرفته تر از ما هستند.

در واقع ارزش اریگامی برای آن ها آشکار شده است. آموزش و پرورش کشور ما با وجود آمارهای مرتبط در زمینه افت تحصیلی دانش آموزان دست روی دست گذاشته است در صورتی که می تواند با وارد کردن آموزش اریگامی به محتوای کتب درسی و عینی و ملموس کردن آن در ریاضی، فیزیک، زیست شناسی و بسیاری دیگر از دروس این مشکل را رفع کند. اریگامی هم در حل مسائل و هم در علاقه مند کردن بچه ها به درس نقش مهمی ایفا می کند. بنابراین ارائه واحد درسی تحت عنوان اریگامی در آموزش و پرورش و آموزش کاربرد آن به معلمان یک پیشنهاد قابل توجه است که با کمترین هزینه و به جای هزینه های کمک آموزشی سرسام آور، قابل اجراست. 

منبع : روزنامه خراسان ۱۲ بهمن ۹۰